Αγαπητοί γονείς,
παρατηρώντας καθημερινά τη συμπεριφορά των παιδιών κατά τη διάρκεια του μαθήματος αλλά και στο διάλειμμα, διαπιστώσαμε ότι ορισμένα παιδιά δυσκολεύονται να παραμείνουν σε όρια και να τηρήσουν τους κανόνες του σχολείου και της τάξης τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται απείθαρχα και κάποιες φορές επιθετικά προς τα άλλα παιδιά. Όπως καταλαβαίνετε δεν είναι αποδεκτή αυτή η συμπεριφορά από το σχολείο που σίγουρα δεν μένει αδιάφορο σε αποκλίνουσες συμπεριφορές. Το σχολείο, ως επίσημος φορέας εκπαίδευσης, καταβάλει συνεχώς προσπάθεια, χρησιμοποιώντας ενδεδειγμένους τρόπους της σύγχρονης παιδαγωγικής, να βοηθήσει τα παιδιά να διαμορφώσουν υγιείς συμπεριφορές στο κοινωνικό τους περιβάλλον τώρα ως ανήλικοι αλλά και αργότερα ως ενήλικες. Κατανοούμε τη δυσκολία της κατάστασης που ζούμε λόγω της πανδημίας και γνωρίζουμε ως παιδαγωγοί την επίπτωση που έχει στα παιδιά η αλλαγή στην καθημερινότητά τους. Δεν έχουν πολλές επιλογές για σωματική άσκηση, για διοχέτευση της ενέργειάς τους σε εξωσχολικές δραστηριότητες και ομαδικά παιχνίδια. Επίσης, εισπράττουν όλη την ανασφάλεια και τον φόβο των μεγάλων που επικρατεί στις οικογένειες εξαιτίας της πανδημίας. Επιβάλλεται λοιπόν να τα χειριζόμαστε με ψυχραιμία και κατανόηση αποφεύγοντας τις εντάσεις και τους εύκολους χαρακτηρισμούς που θα οδηγήσουν τελικά στην επανάληψη των μη αποδεκτών συμπεριφορών και στον στιγματισμό των παιδιών. Η οικογένεια αρχικά και το σχολείο στη συνέχεια θα διαμορφώσουν την προσωπικότητα του μαθητή που γνωρίζει πώς να συνυπάρχει με τους άλλους, πώς να σέβεται τα μέλη της ομάδας στην οποία ανήκει, πώς να επιλύει ειρηνικά τις διαφορές του, πώς να αποδέχεται τη διαφορετικότητα και πώς να λειτουργεί με ηρεμία και με ευγένεια κινούμενος μέσα στα όρια που ισχύουν σε όποιο περιβάλλον κι αν βρίσκεται.
Με αφορμή λοιπόν τις διαπιστώσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω, παραθέτω και ένα σύντομο κείμενο για τον ορισμό του Σχολικού Εκφοβισμού από την Ψυχολόγο τους σχολείου μας κ. Κωνσταντίνα Καραβασίλη.
Ορισμός του Σχολικού Εκφοβισμού
Μέσα από τα αποτελέσματα των ερευνών του, ο Olweus ορίζει ότι: «Ένας μαθητής γίνεται αντικείμενο εκφοβισμού ή θυματοποιείται, όταν υποβάλλεται, κατ’ επανάληψη και κατ’ εξακολούθηση, σε αρνητικές ενέργειες από έναν ή περισσότερους άλλους μαθητές» (Olweus 1986, 1991,1993). Σύμφωνα με τον ορισμό, για να υπάρχει εκφοβιστική συμπεριφορά, τότε τέσσερα στοιχεία πρέπει να συνυπάρχουν:
- Συστηματικότητα με επανάληψη των συγκεκριμένων συμπεριφορών.
- Σκοπιμότητα και εσκεμμένες πράξεις.
- Aνισορροπία δύναμης ως αποτέλεσμα κατάχρησης δύναμης.
- Πρόκληση σωματικής, ψυχολογικής, κοινωνικής ή/και μαθησιακής βλάβης.
Εμπλεκόμενοι σε περιστατικά εκφοβιστικής συμπεριφοράς
Σε περιστατικά εκφοβιστικής συμπεριφοράς μπορούμε να ανιχνεύσουμε τουλάχιστον τρεις ιδιότητες ατόμων:
- τον/τους «θύτη/ες», το άτομο ή τα άτομα που εκφοβίζουν,
- το/τα «θύμα/τα», τα άτομα που εκφοβίζονται,
- και τους θεατές, τους παρατηρητές όπως τους χαρακτηρίζουμε πολλές φορές. Είναι σημαντικό εδώ να επισημανθεί ότι οι όροι «θύμα» και «θύτης» χρησιμοποιούνται για χάρη του λόγου και η χρήση τους στην καθημερινή πρακτική είναι καλύτερο να αποφεύγεται, αφού μπορεί να δημιουργεί «ταμπέλες», να στιγματίζει και να επηρεάζει την αυτοεικόνα των ατόμων (Κέντρο Ευρωπαϊκού Συναγματικού Δικαίου, 2015). Είναι πιο δόκιμο στην καθημερινή πρακτική να χαρακτηρίζονται οι καταστάσεις και τα γεγονότα, παρά τα άτομα και ως εκ τούτου μπορεί να γίνεται αναφορά σε «εμπλεκόμενους σε περιστατικά εκφοβισμού».
Βιβλιογραφικά, ανιχνεύονται τρία είδη «θυμάτων»:
- τα παθητικά, που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ανασφάλειας και φαίνονται αβοήθητα, ευαίσθητα, νευρικά και υποτακτικά.
- τα προκλητικά, που είναι αμυντικά, ανήσυχα, υπερκινητικά και με τάση να εκνευρίζουν και να ενοχλούν άλλα παιδιά σε βαθμό που φαίνεται ότι προκαλούν επιθετική συμπεριφορά.
- οι «θύτες/θύματα», που είναι παγιδευμένοι σε ένα κύκλο απόρριψης με το να είναι επιθετικοί σε συμμαθητές αλλά και να είναι στόχοι επιθετικότητας από συμμαθητές.
Τέσσερα διαφορετικά είδη παρατηρούμε στον διαχωρισμό των «θυτών»:
- οι επιθετικοί, αυτοί που έχουν χαμηλή ενσυναίσθηση για άλλους που υποφέρουν, είναι χειριστικοί, παρορμητικοί, κατηγορηματικοί, δυνατοί και εύκολα προκαλούνται από κάποιους, βρίσκοντας συχνά άλλους «θύτες» με παρόμοια χαρακτηριστικά για να δημιουργήσουν κλίκα.
- οι ανήσυχοι, αυτοί που έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, έχουν ξεσπάσματα θυμού, είναι ακόλουθοι του επιθετικού «θύτη» και αποζητούν την προσοχή του.
- οι ενισχυτικοί, αυτοί που ακολουθούν τους επιθετικούς «θύτες» και ενισχύουν τη συμπεριφορά τους με πολύ φανερό τρόπο γελώντας δυνατά, βρίσκοντας κοινό κ.α.
- οι «θύτες/θύματα», που ανήκουν και στις δύο κατηγορίες και περιγράφονται πιο πάνω.
Δύο διαφορετικά είδη βλέπουμε στον διαχωρισμό των θεατών:
- οι υποστηρικτές του «θύματος», αυτοί που μπορεί να έχουν ή να μην έχουν κάποια σχέση με το «θύμα» και προσπαθούν να βοηθήσουν.
- απλοί παρατηρητές ή παθητικοί, αυτοί που είναι μάρτυρες περιστατικών αλλά μένουν απαθείς
Βασικά χαρακτηριστικά της εκφοβιστικής συμπεριφοράς με την οποία τη διακρίνουμε από τις απλές επιθετικές ενέργειες μεταξύ μαθητών είναι η:
Α)Σκοπιμότητα της επιθετικής πράξης
Β)Η ανισορροπία δύναμης μεταξύ του θύτη/ων και του θύματος ή θυμάτων
Γ) Η έλλειψη συμπόνιας και ενσυναίσθησης από τη πλευρά των θυτών
και
Δ) Η συστηματικότητα και η συχνότητα εκδήλωσης των πράξεων
Η Δ/ντρια
Γεωργία Πάνου
